Op Landgoed Zonheuvel in Doorn komt de regen met bakken uit de lucht. De druppels sijpelen langs de bomen naar beneden en vormen kleine riviertjes op de zanderige bosbodem. ‘Goede timing’, zegt Cor Noltee terwijl hij door de plassen loopt. ‘Vanochtend konden we douchen in de regen.’ Dat scheelde water, legt hij uit. En dat is fijn, want de groep jongeren waarmee Noltee op het landgoed kampeert, heeft daar weinig van ter beschikking. Douchen moet bijvoorbeeld met maximaal twintig liter per persoon voor de hele week, met een draagbare waterzak die ergens aan een boom is opgehangen.
Best een uitdaging, als je je bedenkt dat de gemiddelde Nederlander in 2021 129 liter water per dag verbruikte. De verwachting is dat die hoeveelheid de komende jaren verder oploopt, nu de zomers warmer en droger worden. Doordat bovendien het aantal inwoners in Nederland stijgt en de economie groeit, neemt de vraag naar drinkwater steeds meer toe. Dat is een probleem, waarschuwde het RIVM vorig jaar, want er is in de toekomst in Nederland niet genoeg water om aan de groeiende vraag te voldoen. Als we zo doorgaan, is er al in 2030 een tekort.
De Groene Trainees vullen hun douchezakken. Beeld Marcel van den Bergh
Drinkwatertekort
Slecht nieuws, maar volgens het RIVM zijn er allerlei manieren om schaarste te voorkomen. Bijvoorbeeld door water langer vast te houden, grotere voorraden aan te leggen en drinkwater te winnen uit zout water. En ook de gemiddelde Nederlander kan een verschil maken, door minder te verbruiken. Noltee begeleidt op Landgoed Zonheuvel een groep jongeren die leren hoe ze dat precies kunnen doen. Zijn project maakt deel uit van het Groene Traineeship, opgezet door zes natuurorganisaties. Het is een vrijwillige maatschappelijke stage, waarbij deelnemers de kans krijgen om meer te leren over de natuur en te ontdekken wat ze zelf kunnen doen om beter voor de aarde te zorgen.
Tijdens de kampeerweek op het landgoed leren de jongeren van alles over water en het beperkt gebruiken daarvan. Douchen doen ze met de draagbare douche en de wc wordt doorgespoeld met regenwater. Op die manier moeten de deelnemers bewuster worden van de hoeveelheid drinkwater die ze normaal gebruiken. Het is even wennen voor de deelnemers van het Groene Traineeship. ‘Thuis douche ik meestal wel iets langer,’ glimlacht Teun (25). ‘Maar met twintig liter in een week lukt het hier ook prima. Gewoon kraantje open, even soppen, afspoelen en dan de kraan weer dicht.’
Dat soort inzichten zijn wat Noltee betreft hard nodig, want voldoende drinkwater is te vanzelfsprekend geworden. ‘Het verbruik gaat alleen omlaag, als mensen zich realiseren wat de waarde van water is. Drinkwater is nu nog relatief betaalbaar en we merken het nauwelijks in onze portemonnee als we elke dag een kwartier onder de douche staan. Daardoor hebben we geen idee hoeveel we verspillen.’
Verschil maken
Dat is hier op het landgoed wel anders. Noltee wijst naar een grote doorzichtige tank, die een eindje verderop in het bos staat. ‘Er zit 1.000 liter in en daar moeten we het de rest van de week mee doen. Douchen, koken, drinken en afwassen. Met elke liter die we gebruiken zien we de hoeveelheid letterlijk afnemen.’ Tijdens de kampeerweek staan positieve ervaringen centraal, zegt Noltee. ‘De deelnemers horen bij de generatie die in de toekomst moet leren leven met alle gevolgen van klimaatverandering. Maar omdat meestal vooral wordt benadrukt dat het slecht gaat met de natuur en de mens te veel verbruikt, hebben jongeren soms het idee dat alles al verloren is.’ Het is fijn om tijdens het traineeship te ervaren dat dat niet per se zo is, vertelt Nienke (26). ‘Deze week heb ik ontdekt dat ik zelf een deel van de oplossing ben en dat ik niet de enige ben die zich zorgen maakt. Samen kunnen we echt wel een verschil maken.’
Bewustzijn
Uit onderzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat blijkt dat projecten als die van Noltee een relatief eenvoudige en snelle manier zijn om mensen te informeren over waterverspilling. Natuurlijk is wel de vraag hoe doeltreffend de projecten zijn en of de deelnemers hun ervaringen thuis ook echt gaan toepassen. Volgens de jongeren zelf zit dat wel goed. ‘Ik heb hier gemerkt hoe belangrijk water is om te overleven’, vertelt Mark (27), terwijl hij een paar lunchbordjes in de week zet in de regen. ‘Het is in het echte leven net zoals hier op het landgoed. Er is geen eindeloze voorraad en op is op.’
Aan het einde van de kampeerweek komen de deelnemers samen rondom de watertank. ‘800 liter over’, meet Noltee. De jongeren zijn zichtbaar trots. Alleen Teun kijkt wat ongemakkelijk. ‘800 liter min een beetje’, bekent hij. ‘Gisteren was er zoveel afwas dat we toch maar even de vaatwasser hebben aangezet. Die is aangesloten op de waterleiding.’
Deze reportage is geschreven door Bente Jaeger en verscheen op 9 september 2024 in de Volkskrant.